HUKU

Siyasi Kariyerin İlk Adımlarından Biri: Belediye Meclisi Üyeliği

Hemşehri kelimesi Farça’da “aynı memleketli” anlamına gelen “hamşahri” sözcüğünden dilimize girmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda “hemşehri “aynı yerde ikamet edenler olarak tanımlanır ve yerel yönetimlerin temelini oluşturanda işte bu kavramdır. Hemşehrilik hukuku, mahalli müşterek ihtiyaçların giderilmesi, sosyal ve kültürel ilişkilerin korunması ve geliştirilmesi gibi bir takım görevlerin yerine getirilmesini içerir. Bu görevlerin yerine getirilmesinden seçimle belirlenen belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri sorumludur. Belediye meclisi üyeleri yasal düzenlemeler ve denetimden, belediye başkanı, faaliyetlerin yürütülmesinden sorumlu olur. Belediye başkanı aynı zamanda belediye meclisinin de başıdır. Başkanlık sistemi olarak adlandırılan yönetim sistemi yani başkanın yürütme ve yasamanın başı olduğu sistem yerel yönetimlerde uygulanmaktadır. Bu durumda belediye başkanını, cumhurbaşkanına benzetecek olursak, belediye meclis üyeleri milletvekilleridir. Meclis üyelerine bir başka deyişle “hemşehrivekili” demek yanlış olmaz.

Milletvekillerinin maaş ve sosyal haklarının geniş olmasına rağmen belediye meclis üyelerinin huzur hakkı dışında herhangi bir sosyal hakkı bulunmaz. Milletvekilleri emekli olabilirken belediye meclis üyelerinin emeklilik hakkı yoktur. Huzur hakkı ise meclis ve komisyon toplantıları için günlük hesaplanır. Bu bedel belediye başkanın günlük brüt maaşının üçte birini geçemez. Örneğin; belediye başkanının aylık brüt maaşı 90 bin TL olan bir belediyede, meclis üyesinin alacağı günlük huzur hakkı en fazla 1.000 TL olur. Bugün bir milletvekilinin maaşı 110 bin TL’ dır. Hemşerilerinin haklarını önceleyen bir kişi için meclis üyeliğinin ekonomik getirisi olmadığı ortadadır. Ancak meclis üyeliği siyasi kariyerin önemli adımlarından biri olarak görülür.

Etkin ve etkili belediye meclis üyesi nasıl olmalıdır? Hemşehrilerinin gelecekte yaşayacağı kenti şekillendirme sorumluluğunun farkında ve vizyonuna sahip olmalıdır. Mümkünse farklı şehir ve ülkelerin belediyecilik anlayışlarını deneyimleyerek ya da araştırarak kendini geliştirmelidir. Uluslararası ve ulusal strateji belgeleri, kalkınma planları ve programlara hakim olmalı, fırsat ve tehditleri görebilmelidir. Vekilliğini üstlendiği hemşehrilerinin sorun, talep ve isteklerine duyarlı olmalı ve bunların çözümü için proaktif yöntemler izlemelidir. Belediyeler sınırları dahilinde geniş yetki ve sorumlulukları bulunan idarelerdir. Şehirleşme, kalkınma, çevre, tarım, aile, sağlık, eğitim, kültür, sanat, özel politika gerektiren gruplar, sosyal yardım, denetim, yönetim gibi idari, mali ve teknik yönü olan birçok alan bulunur. Meclis üyesi, bu alanların bir ya da bir kaçında bilgi sahibi olmalı ve ilgili ihtisas komisyonlarında görev almalıdır. Belediye ile ilgili idari, mali ve teknik konuları içeren kanun ve mevzuatları anlayabilecek kadar hukuk diline hakim olmalıdır.

Meclis üyesi; belediye meclis kararlarında kişisel, siyasi parti, çıkar grubu menfaatlerini gözeterek değil hemşehrilerinin faydasına, hakkaniyetli ve dürüst karar vermelidir. Karar süreçlerinde konuyu iyi araştırmalı, hemşehrilerinin görüş ve önerilerini dikkate almalı, ortak akıl ve uzlaşıyı sağlamalıdır. Tüm bu çalışmalar içerisinde belediye idaresi ile hemşehrileri arasında bir köprü olduğunu unutmamalı, iyi iletişim kurmalı ve ikna yeteneğini geliştirmelidir. Günümüzün önemli iletişim araçlarından olan dijital medyayı etkin kullanmalı ve gerekli konularda kamuoyunu bilgilendirmelidir.

Belediyelerin gelir bütçesinin büyük kısmı diğer gelirler olarak adlandırılan gelirlerden oluşur. Diğer gelirler, merkezi idare tarafından bizlerden toplanan vergi gelirlerinden belli oranda hesaplanarak aylık olarak idareye gönderilen paydır. İdare tarafından planlanan ve kullanılan kamu kaynağının denetiminden meclis üyeleri sorumludur. Meclis üyeleri içerisinden seçilerek kurulan komisyon idarenin plan, program, bütçe, yatırımları ve faaliyet sonuçlarını denetler. Komisyon tarafından

hazırlanan rapor ile beraber belediye meclisine sunulur. Meclis tarafından sunulan belgeler kabul edildiğinde onaylanmış olur. Bu nedenle meclis üyesinin kamu yönetim süreçlerine hakim olması ve ön çalışma yapması gerekir.

Belediye başkanı ve meclis üyelerinin kanunla belirlenmiş olan süre boyunca belediye, belediye şirketi ve belediye bağlı kuruluşları ile ticaret yasağı bulunur. 5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre belediye başkanı görev süresince ve görevin sona ermesinden iki yıl süreyle, meclis üyelerinin ise görevleri süresince ve görevlerinin sona ermesinden itibaren bir yıl süreyle, belediye, belediye şirketi ve belediye bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde giremezler. Bu süre boyunca ticaret, komisyonculuk ve temsilcilik yapamazlar. Meclis üyeleri, görev ve sorumluluklarını yerine getirirken kanunlara ve etik değerlere uygun hareket etmelidir. Etik değerler; dürüstlük, insan onuruna ve emeğine saygı, adalet, sorumluluk, güven, güvenilirlik, doğruluk, nesnellik, açıklık, özeleştiri, çevreye, doğaya ve canlı haklarına duyarlı olmayı gerektirir.

Siyasette adından sıkça söz ettiren kişilerin özgeçmişlerine baktığımızda belediyelerde çeşitli makam ve görevlerde bulunduklarını görürüz. Meclis üyeliğinin siyasi kariyer için deneyim ve itibar sağladığı ortadadır. Siyasi kariyerine meclis üyesi olarak başlayacak ya da devam eden kişilerin toplumsal faydayı kişisel faydanın önünde tutması temiz siyasetin gereğidir. Sorumluluk ve farkındalık bilinci yüksek adayların belediye meclislerinde yer alması geleceğin siyasi aktörlerinin yönünü belirleyecektir.