araştırma

TÜRKİYE’NİN ELEKTRON HIZLANDIRICISI DEVREYE ALINDI

Yayın: 9 Mayıs 2024- 11.16/Güncelleme: 9 Mayıs 2024- 11.16

yenidunyagazetesi.com
Haber Merkezi/Ankara-

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Bakan Kacır, Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı (TARLA) Elektron Hızlandırıcısının Devreye Alma Törenine katıldı.

Kacır, Faz-1 20 meV (em-ivi) demet hattıyla, yerli donanım ve yetkinlikleriyle ülkemizin süper iletken elektron hızlandırıcı teknolojisine sahip, dünyada 4 ülke arasında yer almasını sağlayan tesisisin hayırlı olması temennisinde bulundu.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı’nın Türkiye’ye elektron hızlandırma kabiliyetini kazandırdığını belirterek “Işık hızında elektronların üretimi gibi sahip olduğu teknoloji altyapısı ve yeteneğiyle TARLA, uygulamalı temel bilim ve mühendislik dallarında araştırmaların önünü açacak. Özellikle elektron hızlandırıcısıyla radyasyon yönetiminde elde edeceğimiz bilgi birikimi ve kabiliyetler; sağlık gibi birçok öncelikli alanda ulusal ihtiyaçlarımıza cevap verecek. Hızlandırıcımızda, havacılık ve uzay sanayiinin ihtiyaç duyduğu yüksek radyasyon ve ısı gibi zorlayıcı dış faktörlere dayanıklı özgün malzemelerin ülkemizde test edilmesi, geliştirilmesi ve üretilmesinde yararlanılabilecek. Öncül teknolojilerin geliştirilmesi için altyapı olanağı sağlayacak olan yüksek teknolojiye sahip bu tesis; ülkemizin hızlandırıcı teknolojilerine dayalı bilimsel kapasitesinin gelişimi için önemli bir eşiği aşmış oldu.” dedi.

ÖZEL ÖNEME HAİZ

Bilgiyi üretme ve uygulamaya geçirme kapasitesinin geliştirilmesi, yüksek katma değerli ürün ve hizmetleri destekleyecek nitelikte Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin artırılmasında, araştırma altyapılarının özel bir öneme haiz olduğunu hatırlatan Kacır, “Sağlık teknolojilerinden nano-malzemelere, güneş enerjisi teknolojilerinden astrofizik ve uzay gözlemlerine, birçok alanda faaliyet gösteren araştırma altyapılarımızı; ülkemizin bilim temelli kalkınmasında itici bir güç olarak görüyoruz. 6550 sayılı Kanun kapsamında yeterlikleri onaylanan araştırma altyapılarımızın her biri; etkin Ar-Ge yönetim kapasitesine sahip. Ülkemiz için öncelikli ve kritik alanlarda araştırmalar yapan, nitelikli Ar-Ge personelini bünyesinde bulunduran merkezler konumunda.” dedi.

ARAŞTIRMA ALTYAPILARI KOMİSYONU

Kamu kaynaklarıyla kurulmuş ulusal araştırma altyapılarının bilgi, teknoloji ve insan kaynağı geliştirme performanslarını Araştırma Altyapıları Komisyonu koordinasyonunda yakından takip ettiklerini kaydeden Kacır, “Komisyonumuzun 2017’den günümüze yeterliklerini onayladığı 10 ulusal araştırma altyapımızda ülkemizin aydınlık geleceğine ışık tutacak 800’e yakın nitelikli Ar-Ge personeli çalışmalarını sürdürüyor. Araştırma altyapılarımız sadece geçtiğimiz yıl 360’tan fazla proje yürüttü ve 549 etki faktörü yüksek yayın gerçekleştirdi. 2017’den bu yana komisyonumuz onayıyla toplam 2 milyar 284 milyon lira ödeneği araştırma altyapılarına aktardık. 2024 yılı için ise 926 milyon lira ödenek tahsisi yapıldı.” ifadesini kullandı.

SÜPER İLETKEN HIZLANDIRMA TEKNOLOJİSİ

Bugüne kadar 35 milyon avro kaynak tahsis edilen Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı’nın (TARLA) süper iletken hızlandırma teknolojisini kullanarak elektron hızlandırma kabiliyetini Türkiye’ye kazandırdığını belirten Kacır, “TARLA’nın yaptığı bilimsel çalışmalar; bizlere en küçüğün doğasını anlatacak, dolayısıyla bize en büyüğün işleyişi hakkında da ipuçları verecek. Işık hızında elektronların üretimi gibi sahip olduğu teknoloji altyapısı ve yeteneğiyle TARLA, uygulamalı temel bilim ve mühendislik dallarında araştırmaların önünü açacak. Özellikle elektron hızlandırıcısıyla radyasyon yönetiminde elde edeceğimiz bilgi birikimi ve kabiliyetler; sağlık gibi birçok öncelikli alanda ulusal ihtiyaçlarımıza cevap verecek.” dedi.

EŞİK AŞILDI

TARLA’nın yerli medikal linak tasarımı ve üretimini yapabilecek ulusal bir araştırma tesisi olarak hizmet verebileceğini belirten Kacır şöyle devam etti: “Hızlandırıcımızda, ayrıca havacılık ve uzay sanayiinin ihtiyaç duyduğu yüksek radyasyon ve ısı gibi zorlayıcı dış faktörlere dayanıklı özgün malzemelerin ülkemizde test edilmesi, geliştirilmesi ve üretilmesinde yararlanılabilecek. Devreye aldığımız elektron hızlandırıcısı tüm fazlarıyla tamamlandığında parçacık fiziği, nükleer fizik, biyoteknoloji ve nanoteknoloji, genetik, malzeme, endüstri, metroloji, çevre, kimya, ilaç, maden, enerji, savunma, uzay, iletişim gibi pek çok alanda araştırma, eğitim ve uygulama imkânını sağlayacak. Öncül teknolojilerin geliştirilmesi için altyapı olanağı sağlayacak olan yüksek teknolojiye sahip bu tesis; kurulumunun en kritik aşaması olan Faz-1 elektron hızlandırıcısının devreye alınması ile ülkemizin hızlandırıcı teknolojilerine dayalı bilimsel kapasitesinin gelişimi için önemli bir eşiği aşmış oldu.”

TARİHİ BAŞARI

TARLA bünyesinde 2’si Avrupa Birliği, 9’u da TÜBİTAK destekli olmak üzere 11 proje yürütüldüğü bilgisini paylaşan Kacır, “Ürdün’de yer alan ve Orta Doğu’nun sinkrotron tesisi barındıran ilk büyük uluslararası araştırma merkezi SESAME’de; Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) tarafından sürdürülen projede, Türk X-Işını demet hattının üretim, kurulum ve ilk işletim sürecinin tamamı TARLA tarafından yürütülmektedir. Ülkemizde bilginin teknolojiye dönüşümü ve uluslararası yetkinlik transferi açsından tarihi bir başarı. TARLA’nın hızlandırıcısının tam kapasiteyle devreye alınması için gerekli desteği sağlamaya devam edeceğiz. Yürütülen öncül ve özgün Ar-Ge çalışmalarına hız kazandıracağız.” dedi.

TEKNOLOJİYE YÖN VEREN ÜLKE

Millî Teknoloji Hamlesi vizyonu doğrultusunda, yeni araştırma altyapılarıyla teknolojinin takipçisi değil, teknolojiye yön veren bir ülke olma yönündeki kararlılıklarını sürdüreceklerini bilgisini paylaşan Kacır, “TARLA; bünyesindeki karakterizasyon, lazer, çevre ve biyoteknoloji laboratuvarıyla Türk bilimine katkı sağlamak için çalışmalarına devam edecek, kendi öz yeterliliğini sürdürebilir hâle getirecek. Böylesine önemli bir tesisin önümüzdeki süreçte ismini, ulusal ve uluslararası mecrada daha fazla duyacağımızdan hiç şüphem yok. Bilime ve bilimsel araştırmalara en üst düzeyde kıymet vermeye devam ederek; ülkemizin kritik teknolojileri millî olarak geliştirebilmesi, yüksek teknoloji alanlarında rekabetçi ürün ve hizmetler sunması için sahip olduğu yetkinlikleri daha ileriye taşıyacağız. Bilim insanlarımız, ülkemizdeki uygun şartlar ve desteklerle bilim dünyasında öncü ve yenilikçi çalışmalarıyla adlarından söz ettirmeye devam edecekler.” diye konuştu.

Bakan Kacır, törenin ardından Elektron Hızlandırıcısı Kontrol Odasına geçti. Kacır, burada sistemi çalıştırarak Elektron Hızlandırıcısını devreye aldı.